Diabetologia wieku rozwojowego

Książka wydawnictwa PZWL pt.”Diabetologia wieku rozwojowego”, spod redakcji naukowej: prof. dr hab. n. med. Małgorzaty Myśliwiec oraz prof. dr hab. n. med. Przemysławy Jarosz-Chobot to istne kompendium profesjonalnej wiedzy o cukrzycy wieku rozwojowego. Zawiera w sobie podstawowe informacje o chorobie, jak również wszystkie ważne aspekty, zarówno medyczne, jak i cele terapeutyczne, w ujęciu holistycznym. Omówiono w niej diagonstyke, farmakoterapie, żywienie oraz aktywność fizyczną, niezmiennie ważną samokontrolę i zasady terapii w poszczególnych typach cukrzycy. Dowiemy się o ostrych i przewlekłych powikłaniach cukrzycy, chorobach współistniejących i innych twoarzyszących zaburzeniach. Poruszono temat szczepień, stanów infekcyjnych, zabiegów operacyjncyh, temat ciąży, nowych terapii, a co ważne szczególnie dla rodziców – informacje o opiece diabetologicznej w Polsce, o wsparciu instytucji państwa oraz ulgi dla chorych. Wszelkie te dane dynamicznie zmieniają się z roku na rok, więc kwoty świadczeń podane w książce mogą odbiegać już od obecnych, ale myślę, że jest to dobre źródło do rozpoczęcia działań, aby wiedzieć w którą stronę zmierzać po pomoc.

 

Publikacja ma ponad 450 stron i zawiera takie rozdziały jak:

  1. Zaburzenia metaboliczne w cukrzycy
  2. Badania laboratoryjne w diagnostyce cukrzycy i zaburzeń tolerancji glukozy
  3. Definicja i klasyfikacja cukrzycy oraz innych zaburzeń tolerancji glukozy
  4. Epidemiologia cukrzycy u dzieci
  5. Etiopatogeneza cukrzycy i zaburzeń tolerancji glukozy
  6. Obraz kliniczny i diagnostyka cukrzycy u dzieci i młodzieży
  7. Cele terapii cukrzycy
  8. Farmakoterapia cukrzycy
  9. Żywienie w cukrzycy
  10. Sport w cukrzycy
  11. Samokontrola w cukrzycy
  12. Zasady terapii w poszczególnych typach cukrzycy
  13. Edukacja zdrowotna w cukrzycy
  14. Ostre zaburzenia metaboliczne w cukrzycy
  15. Zaburzenia lipidowe w cukrzycy
  16. Przewlekłe powikłania cukrzycy
  17. Choroby współwystępujące z cukrzycą typu 1
  18. Psychiatryczne i psychologiczne zaburzenia w cukrzycy
  19. Postępowanie w ostrych stanach infekcyjnych i podczas zabiegu operacyjnego u pacjenta z cukrzycą
  20. Szczepienia u dzieci z cukrzycą typu 1
  21. Cukrzyca a ciąża
  22. Dziecko matki z cukrzycą typu 1
  23. Nowe terapie w cukrzycy typu 1
  24. Hiperglikemia w stanach nagłych
  25. Opieka diabetologiczna nad dzieckiem, młodzieżą i młodym dorosłym w Polsce

Zachęcam do zajrzenia wgłąd książki, zapoznania się z nią, ponieważ niesie ogrom specjalistycznej wiedzy, zarówno dla medyków jak i pacjentów i ich rodzin.

Badania kontrolne w cukrzycy

Jakie badania warto wykonywać, chorując na cukrzycę?

Jak często kontrolować funkcjonowanie swojego organizmu, oprócz codziennych pomiarów glikemii?

Odpowiedź znajdziecie poniżej 🙂

W najnowszych zaleceniach Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego znajdziemy informację, że 3-4 razy do roku warto zbadać HbA1c, ale wyjątkiem są osoby które na codzień korzystają z systemów monitorowania glikemii – u takich pacjentów dokładniejszym wskaźnikiem wyrównania glikemii jest TiR – czyli z angielskiego „Czas w zakresie”. Ale co to oznacza? Nic innego, jak określenie procentowo przez jaki okres czasu pacjent miał glikemie w zakresie docelowym (zalecana wartość: 70-180mg/dl)

Kolejnym ważnym parametrem jest cholesterol i jego rodzaje: Cholesterol całkowity, HDL-C, LDL-C, trigliderycy w surowicy krwi. U pacjentów powyżej 10 roku życia, nawet przy ustabilizowanych glikemiach zaleca się wykonywanie badania kontrolnie co 2 lata.

W tym samym odstępie czasu warto kontrolnie wykonywać badania w kierunku przewlekłych powiłań, a więc: stężenie kreatyniny, albuminuria, badanie ogólne moczu i wykonać konsultację okulistyczną. W przypadku wystąpienia nieprawidłowych wyników częstość kolejnych badań – indywidualnie według potrzeb.

Razem z cukrzycą, często pojawiają się choroby współistniejące – najczęściej są to problemy z funkcjonowaniem tarczycy lub celiakia. Wg ESPGHN (Europejskiego Towarzystwa Gastroenterologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci) badania w kierunku celiakii – nawet jeśli nie występują objawy – badania przesiewowe zaleca się wykonywać co 2 lata.

Z kolei ocenę czynności tarczycy i ewentualnych schorzeń wykonuje się już w momencie zdiagnozowania cukrzycy i są to badania takie jak: TSH, fT4, anty-TPO i anty-TG (+ewentualnie USG) i następnie co 2 lata do pakietu badań pacjent powinien zbadać: TSH, anty-TPO, anty-TG.

 

Do wymienionych powyżej należy dołączyć kontrolnie:

  • Monitorowanie dojrzewania według skali Tannera
  • Ciśnienie tętnicze 

w trakcie każdej wizyty lub conajmniej 1-2 x w roku.

Życzę każemu diabetykowi, aby wszystkie wyniki były jak najdłużej w normie!

 

 

 

Bibliografia:

  1. Zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę 2022. Stanowisko Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego.

Ładunek Glikemiczny

Dzisiaj krótko i na temat:)

Opowiem czym jest ładunek glikemiczny.

Mimo, że większość diabetyków z niego nie korzysta i zapomina o jego istnieniu, warto jednak wiedzieć czym jest.

 

Ładunek glikemiczny to w skrócie sposób oceny zawartości węglowodanów w pożywieniu, potrawie czy posiłku. Aby go obliczyć bierzemy pod uwagę IG (czyli indeks glikemiczny, o którym jest już wpis na stronie) danego produktu oraz zawartość węglowodanów w porcji.

 

ŁG = (IG x W)/100

ŁG-ładunek glikemiczny

IG-indeks glikemiczny

W-zawartość węglowodanów w danej porcji

 

ŁG ⩽ 10 – produkty o niskim ładunku glikemicznym (np. agrest, brukselka, makaron ryżowy)

ŁG 11-19 – to produkty o średnim ładunku glikemicznym (np. mango, burak, croissant)

ŁG ⩾ 20 – produkty o wysokim ładunku glikemicznym (np. dynia, ryż, żelki)

 

Ładunek glikemiczny wpływa więc, razem z indeksem glikemicznym na poziom cukru i dobrze o tym pamiętać, układając swoją dietę.

 

 

Bibliografia:

  1. red.: Szypowska A.: Mam cukrzycę typu 1. Poradnik dla pacjenta i jego rodziny; 2017.

Tłuszcze

Czym są tłuszcze? I czy wszystkie są takie złe?

Otóż nie!

Tłuszcze obok węgłowodanów i białka są głównym składnikiem energetycznym naszego pożywienia, a dodatkowo dostarczają organizmowi witamin rozpuszczalnych w tłuszczach, czyli: A, D, E, K oraz nienasyconych kwasów tłuszczowych (NNKT) – więc tych dobrych i zdrowych. NNKT wpływają bardzo korzystnie na Nasz organizm.

Dowiecie się więc o plusach i minusach tłuszczy. O tym, jak je dzielić, aby spożywać najmniej szkodliwych i jak najwięcej tych drogocennych, z pozytywnym wpływem na nasz organizm.

Zacznijmy od tego, że tłuszcze zbudowane są m.in. z kwasów tłuszczowych, które ze względu na swoją budowę chemiczną dzielimy na:

NASYCONE – niezdrowe

NIENASYCONE – zdrowe 

  1. Nasycone kwasy tłuszczowe są tymi tzw. „złymi tłuszczami”, ponieważ bardzo negatywnie wpływają na nasz organizm. Podnoszą stężenie cholesterolu LDL, sprzyjając miażdżycy oraz prowadząc do rozwoju powikłań cukrzycowych. Zwiększają oporność tkanek na insulinę, przez co trudniej jest wyrównać cukrzycę. (Znajdziemy je głównie w: tłustym mięsie (szczeg. wieprzowym, smalcu, boczku, słoninie), pełnotłustym mleku i jego przetworach (żółte sery, sery topione i pleśniowe, śmietana oraz masło); w olejach palmowym i kokosowym.

Jak możemy ograniczyć spożycie NKT?

  • Zmniejszając ilość tłuszczu zwierzęcego w diecie i usuwaniu widocznego tłuszczu z produktów mięsnych (np. skóra z kurczaka, tłuszcz  z wędliny, smalec) i zastąpienie go tłuszczami roślinnymi (oleje, oliwy)
  • Tłuste przetwory mleczne warto zastępować produktami mlecznymi o obniżonej zawartości NKT i pamiętać o umiarkowyanym spożyciu.
  • Nie zabielaj zup ani sosów, a jeśli nie jesteś w stanie zrezygnować w kuchni z tego dodatku – zabielaj chudym mlekiem bądź jogurtem.
  • Śmietanę zastąp jogurtem naturalnym
  • Wybieraj mięso drobiowe i ryby zamiast wieprzowego i wołowego
  • Unikaj słodyczy (mogą zawierać szkodliwe kwasy tłuszczowe trans)

2. Nienasycone kwasy tłuszczowe wpływają korzystnie na nasz organizm, są niezbędne do prawidłowego funkcjonowania organizmu i je również można rozróżnić na dwie podgrupy: jednonienasycone i wielonienasycone. Jednonienasycone są w oliwie z oliwek, oleju rzepakowym, awokado, migdałach i orzechach i między innymi obniżają cholesterol całkowity. Wieloniensacycone kw. tłuszczowe to kwasy omega – 3 i omega – 6.

Omega – 3 znajdziemy w tłuszczu ryb, orzechach włoskich i siemieniu lnianym.

Omega – 6 występują w olejach: słonecznikowym, kukurydzianym, sojowym, z pestek winogron oraz orzechach włoskich.

 

Pamiętajmy, że tłuszcze również mają wpływ na poziom cukru we krwi, nie podnoszą glikemii tak szybko jak węglowodany, ale należy pamiętać, że rozkładają się w czasie i szczególnie w terapii pompowej warto stosować bolusy przedłużone/ złożone.

Korzystacie z nich? 🙂

 

Ryzyko operacji i znieczulenia ogólnego u osób z cukrzycą.

Zostawiam sobie tutaj na pamiątkę.

Połączenie diabetologii i wszystkiego co związane z chirurgią czy anestezjologią to dla mnie priorytet. Chciałabym, aby zarówno pacjenci czuli się bezpiecznie pod każdym względem, na stole operacyjnym, szczególnie cukrzycowym, jak również personel medyczny znał i nie bał się nowych rozwiązań w leczeniu cukrzycy.

Z kilkoma osobami już niejednokrotnie pisałam, rozmawiałam o ich doświadczeniach szpitalnych, na Bloku Operacyjnym i cukrzycy. A Ty? Masz jakieś doświadczenia? Jak wspominasz opiekę? Jeśli macie ochotę to napiszcie, możemy podyskutować nad tym co można jeszcze zmienić na lepsze.:)

 

 

Artykuł stworzyłam dla Magazynu Pielęgniarek i Położnych, czyli oficjalnego pisma Naczelnej Izby Pielęgniarek i Położnych.

Pozdrawiam Was i życzę wszystkiego dobrego:)

Diabetmed

Fundacja Badań i Rozwoju Nauki 2022r.

 

Tu możecie mnie posłuchać:

Opowiadam o Fundacji Badań i Rozwoju Nauki 

A tutaj poczytać, miłej lektury 🙂

Fundacja Badań i Rozwoju Nauki – od 2017 roku pracuje nad innowacyjnym, na skalę światową, projektem 3D bionicznej trzustki – funkcjonalnego narządu zbudowanego z żywych komórek, który zrewolucjonizuje leczenie cukrzycy. Dzięki żywemu organowi, wydrukowanemu w technice biodruku 3D, już wkrótce będzie można przeszczepić człowiekowi żywy organ „szyty na miarę”.

14 marca 2019 roku zespół naukowców pod kierunkiem dr hab. med. Michała Wszoły wydrukował pierwszy na świecie, w pełni unaczyniony prototyp bionicznej trzustki. Kolejnym etapem badań było podłączenie bionicznej trzustki do autorskiego bioreaktora, który podaje do wydrukowanego układu naczyniowego płyn z tlenem i substancjami odżywczymi. Osiągnięte rezultaty pozwoliły naukowcom Fundacji na przejście do kolejnej fazy projektu.

Zapraszam Was do obejrzenia filmu, którego link umieściłam w opisie.

Pamiętajcie, że PRZYSZŁOŚĆ ZACZYNA SIĘ JUŻ DZIŚ

Aby wprowadzić drukowanie 3D bionicznej trzustki do praktyki klinicznej na całym świecie i rozszerzyć zakres prowadzonych badań, nowym celem Fundacji jest stworzenie Europejskiego Centrum Biotechnologii Medycznej  – innowacyjnego ośrodka badawczo-klinicznego umożliwiającego nie tylko przeszczepianie bionicznych trzustek, ale również opracowywanie innych nowatorskich terapii. Multidyscyplinarne Centrum połączy kilka obszarów:

biotechnologię, bioinżynierię, diagnostykę medyczną, medycynę spersonalizowaną oraz leczenie z wykorzystaniem komórek macierzystych.

DLACZEGO POTRZEBUJEMY BIONICZNEJTRZUSTKI?

W Polsce żyje około 3 milionów osób chorych na cukrzycę, z tego 200 tys. to osoby cierpiące na cukrzycę typu I. Według WHO liczba chorych podwoi się w ciągu kolejnych 10 lat. Przewlekła insulinoterapia jest bardzo dobrym rozwiązaniem dla dużej części chorych. Niestety metoda ta nie daje gwarancji zapobiegania rozwojowi powikłań. Dlatego, na chwilę obecną, jedyną metodą na doprowadzenie do całkowitego wyleczenia jest przeszczep trzustki lub w mniejszym stopniu – przeszczep wysp trzustkowych. Są to metody trudne i niepozbawione licznych minusów, ale trzustka stworzona z własnych, przekształconych komórek macierzystych eliminuje te problemy.

Biodruk bionicznej trzustki, czyli narządu, który doszczepia się pacjentowi, który żyje z cukrzycą typu 1, ma zdolność do produkcji insuliny, glukagonu i peptydu C.

Większość z nas nie zdaje sobie sprawy, ale w sercu Europy, w Warszawie, na warszawskim Żoliborzu, mają miejsce badania i projekt na skalę światową. Na świecie jest zaledwie kilka ośrodków, które zajmuje się biodrukowaniem narządów.

 

Pozdrawiam

Diabetmed

Rozwiązanie ciąży (SN i CC) i możliwe znieczulenia porodów u kobiety z cukrzycą.

Ta „Nasza cukrzyca” w każdym momencie życia daje o sobie znać.

Nawet w tym najradośniejszym, w którym przychodzi na świat Nasze własne, małe dzieciątko.

Ale jak to kobietki, starają zawsze stawiać czoła wyzwaniom, ogarnąć to co trzeba ogarnąć i można cieszyć się Nowym Życiem, tuląc je w ramionach. Ja w wieku 27 lat, żyjąc 18 lat z cukrzycą typu I urodziłam zdrowego, wspaniałego synka. 10/10 ! Chociaż jak dla mnie to zachwyt poza skalą! Wiadomka! Wszystkim, którzy o tym marzą, życzę z całego serca takich historii. 

Po pierwsze należy rozróżnić jaka to cukrzyca: 1. Cukrzyca występująca przed ciążą; 2. Cukrzyca ciążowa (ciążowa to zaburzenie przemiany glukozy, które wystąpiło po raz pierwszy w ciąży i istnieje bardzo duża szansa, że zniknie po rozwiązaniu).

Każda cukrzyca w ciąży powinna być prowadzona w dość rygorystycznym zakresie glikemii, ponieważ zwiększa ryzyko u matki i płodu:

  • większy odsetek wcześniaków
  • stan przedrzucawkowy
  • infekcje (przede wszystkim dróg moczowych)
  • odległe następstwa przemiany materii matki
  • częstsze występowanie wad rozwojowych
  • makrosomia płodu

Dlatego tak ważne jest, aby nie przeoczyć rozwijającej się cukrzycy ciążowej > z tego względu wykonuje się u zdrowych (bez cukrzycy) kobiet test obciążenia glukozą (poniędzy 24 a 28 t.c.).

Rozróżnienie jest ważne, ponieważ  cukrzycę ciążową leczy się głównie dietą, aczkolwiek jeśli występują wysokie wartości glukozy – włącza się do leczenia również insulinę.

Przy istniejącej już wcześniej cukrzycy t.1 – pacjentka przyjmuje insulinę i niezbędne jest szczególnie wąskie ustawienie wartości glukozy we krwi.

Pozytywnym aspektem jest to, że przy dobrej kontroli metabolizmu i prawidłowym rozwoju płodu poród następuje blisko wyliczonego terminu porodu.

Jeśli wystąpią powikłania – ciąże rowiązuje się wcześniej.

Jakiego rozwiązania ciąży może spodziewać się pacjentka z cukrzycą? Jest to sprawa bardzo indywidualna i zawsze warto pytać o stan i rozmawiać ze swoim lekarzem prowadzącym oraz położną. Sama cukrzyca nie jest przeciwwskazaniem do porodu siłami natury. Odchodzi się już od modelu, który do niedawna trwał w przekonaniach, że jeśli cukrzyca – cięcie cesarskie. Nie. Jeśli dziecko rozwija się prawidłowo, nie ma wad rozwojowych czy makrosomii, stan kobiety na to pozwala – warto rozważyć poród siłami natury. Cięcie cesarskie jest poważną, dużą operacją, uszkodzeniem wielu tkanek, które muszą się później zagoić (co czasami w cukrzycy trwa dłużej niż u zdrowej pacjentki). Cięcie jest też w wielu przypadkach ratunkiem. Każde rozwiązanie jest dobre, jeśli decyzja jest podjęta w przemyślany sposób.

Przechodząc do tematu znieczulenia – jakiego znieczulenia może spodziewać się pacjentka?

Poród drogami natury – znieczulenie zewnątrzoponowe/ podpajęczynówkowe

Cięcie cesarskie – znieczulenie zewnątrzoponowe lub znieczulenie ogólne

 

Dla lekarzy anestezjologów i pielęgniarek anestezjologicznych, dbających o bezpieczeństwo podczas rozwiązania porodu ważne jest unikanie kwasicy ketonowej, śpiączki nieketonowej i hipoglikemii. Jeśli macie możliwość żeby mieć przy sobie CGM w trakcie porodu (zarówno SN i CC) to warto żebyście go miały, wgląd w aktualny poziom glikemii jest naprawde niesamowicie pomocny (ja miałam cięcie cesarskie i znieczulenie podpajęczynówkowe – więc byłam świadoma – wiedziałam też jaki mam poziom glikemii w trakcie, dzięki czemu byłam spokojniejsza).

Po porodzie, a szczególnie po wydobyciu łożyska zapotrzebowanie na insulinę spada, z tego też wzgledu bardzo ważne jest kontrolowanie poziomu glukozy i dopasowanie dawki insuliny.

Dajcie mi znać, czy te tematy są dla Was ciekawe. Czy chcecie żebym coś rozjaśniła, wytłumaczyła 🙂

Znacie różnice pomiędzy wymienianymi znieczuleniami? Jeśli zechcecie to Wam opowiem na czym polegają, zasady działania i czego się spodziewać po każdym z nich. 🙂

 

Pozdrawiam

Wiola

Diabetmed

 

Wskazania do hospitalizacji z przyczyn związanych z cukrzycą

Dzisiaj jak na Medyka przystało, wpis wprowadzający w tematy medyczne, szpitalne i nadal związane z cukrzycą.

Opisałam kilka wskazań do hospitalizacji, które mogą Nas spotkać, jako Diabetyków.
Czy Wy/Wasi bliscy, ze względu na cukrzyce, potrzebowaliście hospitalizacji?

Oby było ich jak najmniej, ale czasami potrzebna jest taka pomoc i warto z niej korzystać.

A więc do klasycznych wskazań do hospitalizacji z przyczyn związanych z cukrzycą należą:

-powikłania cukrzycy, które zagrażają życiu

-świeżo rozpoznana cukrzyca u dzieci i młodzieży

-długotrwała zła kontrola metaboliczna cukrzycy wymagająca monitorowania chorego w celu ustalenia przyczyn i modyfikacji prowadzonego leczenia

-zaostrzenie przewlekłych powikłań cukrzycy, które wymagają intensywnego leczenia

-ostre stany niezwiązane z cukrzycą, ale wpływające na stan zdrowia i potęgowane przez cukrzycę

-niekontrolowana lub świeżo wykryta cukrzyca w czasie ciąży

-rozwiązanie ciąży u kobiety z cukrzycą

-zamiar wprowadzenia intensywnej insulinoterapii lub leczenia przy zastosowaniu pompy insulinowej

 

 

Bibliografia:

  1. Drzewoski J.: Podręczny leksykon diabetologiczny; Wydanie IV, Łódź, 2016.

Najważniejsze zmiany w zaleceniach PTD na 2021r.

Zalecenia PTD 2021 — podsumowanie najważniejszych zmian

Polskie Towarzystwo Diabetologiczne od 2005 corocznie przygotowuje i publikuje nowe zalecenia kliniczne dotyczące postępowania u chorych na cukrzycę. Zalecenia to praca zespołowa grupy ekspertów z wielu dyscyplin klinicznych, która liczy obecnie około 50 osób. Praca Zespołu Ekspertów ma się przyczynić do poprawy w zakresie prewencji, diagnostyki i leczenia cukrzycy oraz jej powikłań w Polsce. 

Postęp w diabetologii, wyniki kolejnych badań klinicznych i eksperymentalnnych, dane z obserwacji epidemiologicnzychoraz rejestrów diabetologicznych znajdują odzwierciedlenie w Zaleceniach PTD. Powoduje to, że corocznie pojawiają się pewne modyfikacje i nowe treści. Bardzo dobrą praktyką jest to, że od początku prowadzone zgodnie z zasadami EBM Zalecenia PTD wymagają tylko nieznacznej ewolucji związanej z nową wiedzą płynącą z rzetelnych, opartych na dowodach naukowych badań, mających istotne implikacje w praktyce klinicznej. 

1. Nowym zaleceniem jest wykorzystanie oznaczenia hemoglobiny glikowanej (HbA1c) w diagnostyce zaburzeń tolerancji glukozy. Poprawa standaryzacji oznaczeń HbA1c w Polsce, pozwala na wprowadzenie tego parametru do diagnostyki cukrzycy. Wartość HbA1c powyżej lub równa 6,5% (48 mmol/mol) jest podstawą do rozpoznania cukrzycy.

2. Należy pamiętać, że nie powinno się wykonywać oznaczeń HbA1c u osób, u których występują stany/choroby zakłócające zależność pomiędzy wartością HbA1c a średnią glikemią, takie jak: niedokrwistości, ciąża i okres poporodowy, leczenie hemodializami, stosowanie erytropoetyny, zakażenie ludzkim wirusem niedoboru odporności (HIV, human immunodeficiency virus) i stosowanie leków przeciwretrowirusowych; u takich osób należy się posługiwać kryteriami diagnostycznymi opartymi na stężeniu glukozy w osoczu.

3. Zaakcentowano, że badanie przesiewowe w kierunku cukrzycy typu 2 należy przeprowadzać za pomocą oznaczania glikemii na czczo lub doustnego testu tolerancji glukozy. Pacjenci ze stanem przedcukrzycowym powinni otrzymać zalecenia na temat zdrowego stylu życia (redukcja masy ciała u osób z nadwagą lub otyłością o co najmniej 7% i jej utrzymanie poprzez dostosowaną do możliwości pacjenta aktywność fizyczną, co najmniej 150 min/tydzień) oraz stosowania odpowiedniej diety z informacją na temat skuteczności takiego postępowania w zmniejszeniu ryzyka zachorowania na cukrzycę. Gdy postępowanie niefarmakologiczne w leczeniu otyłości nie przynosi wystarczającej redukcji masy ciała, należy rozważyć wdrożenie farmakoterapii lub leczenie bariatryczne.

4. Dodano informacje o zdalnych wizytach (telewizytach) jako elemencie opieki nad osobami z cukrzycą. Podkreślono, że każda poradnia musi dysponować w tym celu stosownym zapleczem sprzętowym (komputer z odpowiednim oprogramowaniem), a personel odpowiednią wiedzą i umiejętnościami. Osoby z cukrzycą powinny być zachęcane do korzystania z technologii sprzętowych i aplikacji ułatwiających zdalne przeprowadzenie wizyty lekarskiej.

5. W rozdziale 6 podkreślono, że jednym z priorytetów leczenia behawioralnego cukrzycy, niezależnie od jej typu, powinno być utrzymywanie prawidłowej masy ciała pacjenta. Efektywnym narzędziem ułatwiającym ocenę wpływu ilości i jakości oraz wzajemnych proporcji makroskładników diety na kontrolę glikemii są systemy ciągłego monitorowania glikemii oraz systemy typu flash. Okołoposiłkową kontrolę glikemii mogą także ułatwiać specjalnie do tego celu przeznaczone aplikacje, jednak przy ich wyborze należy się kierować przede wszystkim wskazaniami i rekomendacjami czołowych towarzystw diabetologicznych.

6. Osoby z cukrzycą powinny utrzymywać zalecany poziom aktywności fizycznej niezależnie od sytuacji epidemiologicznej. Podkreślono, że osoby z cukrzycą typu 1 bez stwierdzonych istotnych klinicznie przewlekłych powikłań cukrzycy mogą podejmować każdy rodzaj wysiłku fizycznego, w tym o maksymalnej intensywności. Jedynym przeciwskazaniem do podejmowania wysiłku fizycznego przez okres 24 godzin jest wystąpienie ciężkiej hipoglikemii.

7. Wysiłki tlenowe wykonywane do momentu wystąpienia zadyszki są bezpieczne i mogą być rekomendowane wszystkim osobom z cukrzycą bez przeciwwskazań.

8. Osobom z cukrzycą typu 2 zaleca się dołączenie do ćwiczeń tlenowych elementów wysiłku oporowego.

9. W rozdziale 8 podkreślono, że opieka psychologiczna i społeczna powinna być zintegrowana z podejściem skoncentrowanym na współpracy z osobą z cukrzycą i dostępna dla wszystkich osób z cukrzycą w celu optymalizacji wyników leczenia i jakości życia.

10. Wszystkie decyzje terapeutyczne dotyczące leczenia cukrzycy typu 1 i 2 powinny być podejmowane w porozumieniu z pacjentem i po uzyskaniu jego akceptacji.

11. W rozdziale 11 dodano rekomendację o zastosowaniu wczesnej terapii skojarzonej dwoma lekami w cukrzycy typu 2, którą należy rozważyć w nowo rozpoznanej cukrzycy z udokumentowaną miażdżycową chorobą sercowo-naczyniową, skurczową niewydolnością serca, przewlekłą chorobą nerek lub przy współistnieniu wielu czynników ryzyka sercowo-naczyniowego. W takich przypadkach należy oprócz metforminy zastosować leki zmniejszające ryzyko progresji wymienionych schorzeń. Terapię skojarzoną w nowo rozpoznanej cukrzycy typu 2 należy także rozważyć w nasilonej hiperglikemii. U pacjentów z przewlekłą chorobą nerek i skurczową niewydolnością serca należy preferować wybór flozyn, a w przypadku przeciwwskazań do ich stosowania powinno się stosować agonistów receptora GLP-1. U pacjentów z rozpoznaną miażdżycową chorobą sercowo-naczyniową należy rozważać obie grupy leków, a w przypadku licznych czynników ryzyka w pierwszej kolejności agonistów receptora GLP-1. Algorytm postępowania farmakologicznego w cukrzycy typu 2 przedstawiono na dwóch rycinach opisujących: schemat leczenia osób z cukrzycą typu 2 uprzednio nieleczonych farmakologicznie i osób z cukrzycą typu 2 uprzednio leczonych za pomocą metforminy.

12. W rozdziale 13 dodano, że spośród leków przeciwhiperglikemicznych inhibitory SGLT-2 oraz agoniści receptorów GLP-1 wywierają efekt hipotensyjny i mogą być rekomendowane w leczeniu cukrzycy także z tego powodu.

13. U osób z cukrzycą bardzo wysokiego ryzyka sercowo-naczyniowego zalecane stężenie cholesterolu frakcji LDL wynosi < 55 mg/dl (< 1,4 mmol/l) i zalecana jest redukcja LDL-C o co najmniej 50% w stosunku do wartości wyjściowej. U osób z cukrzycą wysokiego ryzyka sercowo-naczyniowego rekomendowane jest stężenie LDL-C < 70 mg/dl (< 1,8 mmol/l) i redukcja o co najmniej 50% w stosunku do wartości wyjściowej.

14. Podano także informację, że w stanach ostrych szybkie zmniejszenie stężenia triglicerydów można uzyskać za pomocą plazmafarezy.

15. Podkreślono, że podczas leczenia udaru mózgu należy u osoby z cukrzycą unikać hipoglikemii.

16. U kobiet z cukrzycą typu 1 i 2 badania okulistyczne należy przeprowadzać przed ciążą lub w pierwszym trymestrze ciąży, a następnie należy obserwować ciężarne w każdym trymestrze ciąży i przez rok po porodzie na podstawie stopnia retinopatii. Regularna kontrola dna oczu i leczenie umożliwiają zapobieganie utracie wzroku z powodu retinopatii cukrzycowej do 98%.

17. W rozdziale 21 podkreślono, że neuropatia może się rozwijać już na etapie stanu przedcukrzycowego. W postaci bólowej neuropatii cukrzycowej może być prawidłowe badanie przedmiotowe, dlatego w przypadku typowych dolegliwości można rozpoznać neuropatię cukrzycową nawet przy braku nieprawidłowości w badaniu fizykalnym. Sprecyzowano zalecenia dotyczące diagnostyki neuropatii autonomicznej. Podkreślono, że neuropatia autonomiczna klinicznie objawia się najczęściej nieświadomością hipoglikemii, spoczynkową tachykardią, hipotonią ortostatyczną, gastroparezą, zaparciami lub biegunką, zaburzeniami potencji, pęcherzem neurogennym lub zaburzeniami potliwości. Należy pamiętać, że neuropatia cukrzycowa jest w około 50% bezobjawowa. Podkreślono, że leczeniem przyczynowym neuropatii cukrzycowej jest kontrola glikemii. U pacjentów z bólem neuropatycznym jego leczenie jest bezwzględnie konieczne, gdyż pogarsza jakość życia i funkcjonowanie chorych, może prowadzić do depresji. Dodano algorytm farmakologicznego leczenia objawowego bólu neuropatycznego w somatycznej neuropatii cukrzycowej.

18. W rozdziale 22 podkreślono, że u wielu pacjentów (zwłaszcza w przypadku zaniku ochronnego czucia bólu, niedokrwienia oraz istniejących deformacji) w celu korekty nadmiernych sił nacisku działających na powierzchnię podeszwową stopy wskazane jest zastosowanie odpowiednich wkładek do obuwia w celu prewencji owrzodzeń lub prewencji ich nawrotu. Zaakcentowano, że w ostrym stanie neuroosteoartropatii Charcota (stopie Charcota) odciążenie należy utrzymać do czasu stabilizacji procesu – przejścia w fazę nieaktywną. Powrót do pełnego obciążenia kończyny powinien być bardzo powolny.

19. Zaznaczono, że obecność wysokiego miana 1 przeciwciala lub podwyższonych mian 2 przeciwciał wskazuje na czynny proces autoimmunologiczny apoptozy komórek β trzustki i pozwala rozpoznać I stadium cukrzycy. W przypadku dołączenia się IFG i/lub IGT można rozpoznać II stadium przdkliniczne cukrzycy. Stadium III to rozwój jawnej klinicznie cukrzycy typu I. 

20. Zaakcentowano ,że system ciągłego monitorowania glikemii (CGM, continuous glucose monitoring) jest wskazany u wszystkich dzieci od początku choroby. Każde zwiększenie TIR (time in range) o 5% zmniejsza ryzyko powikłań sercowo-naczyniowych u osób dorosłych. W cukrzycy typu 2 u dzieci należy rozważyć dodanie agonisty receptora GLP-1 przy braku dostatecznego wyrównania glikemii i braku normalizacji masy ciała. Dzieci i młodzież z cukrzycą powinny być zachęcane do codziennej umiarkowanej lub intensywnej aktywności fizycznej, mogą uprawiać sport tak samo jak dzieci bez cukrzycy. Ponadto dodano kryteria biochemiczne rozpoznania ostrych stanów hiperglikemicznych u dzieci i młodzieży. Wprowadzono zmiany w schemacie postepowania w kwasicy ketonowej u dzieci.

21. W rozdziale 24 podkreślono, że kobiety z cukrzycą ciążową w wywiadzie należy traktować jako grupę dużego ryzyka cukrzycy i chorób sercowo-naczyniowych. Z tego względu po 40. roku życia konieczne jest powtarzanie raz w roku diagnostyki w kierunku zaburzeń gospodarki węglowodanowej.

22. Zaznaczono, że metformina przechodzi do mleka kobiecego w bardzo niskim stężeniu. Dlatego wydaje się, że pacjentki z cukrzycą typu 2 mogą stosować bezpiecznie metforminę w okresie laktacji.

23. Dodano tabelę dotyczącą przyrostu masy ciała w ciąży. We wszystkich typach cukrzycy wikłającej ciążę wartości glikemii w samokontroli między godziną 2.00 a 4.00 powinny wynosić 70-90 mg/dl (3,9-5,0 mmol/l). Pacjentki po przebytej cukrzycy ciążowej (GDM, gestational diabetes mellitus) powinny być przed kolejną ciążą badane w kierunku cukrzycy i leczone w razie jej rozpoznania, celem zmniejszenia ryzyka wad rozwojowych u potomstwa.

24. W rozdziale 27 dodano informacje o szczepieniach przed podróżowaniem w rejony endemiczne. Ponadto wszystkie dzieci w Polsce urodzone po 1 stycznia 2017 roku powinny być rutynowo zaszczepione przeciwko pneumokokom. Dzieci z cukrzycą urodzone przed 1 lutego 2017 roku powinny być obowiązkowo szczepione przeciwko Streptococcus pneumoniae i jako osoby z grupy ryzyka powinny być szczepione do ukończenia 5 lat. W szczepieniu przeciwko grypie można zastosować obie dostępne na polskim rynku szczepionki czterowalentne do stosowania domięśniowego (zabita) i donosowego (żywa). Ponadto, ze względu na trwającą prawie od roku pandemię COVID-19, przy dostępności szczepionki, zaleca się szczepienia osobom z cukrzycą.

 

 

Pomimo pandemii covid-19 Polskie Towarzystwo Diabetologiczne stworzyło nowe, tegoroczne zalecenia w postępowaniu z pacjentami diabetologicznymi 2021. Wszelkie wskazówki oparte są na najnowszych badaniach oraz uwzględniają warunki pracy całego zespołu terapeutycznego w cukrzycy, w sytuacji zagrożenia epidemicznego. Zalecenia PTD 2021 zawarte na 121 stronach zostały ujęte w kilku punktach powyżej, odzwierciedlając najnowsze zmiany, jakie zaszły w ostatnim roku.